Home »

Nhớ trận bão năm Giáp Thìn 1904 ở Gò Công (Tiền Giang) - Nguyễn Kim

17/3/12
Biển Tân Thành cách thị xã Gò Công 15 km, có tổng chiều dài 32 km, tiếp giáp biển Đông và nối liền 2 huyện Gò Công Đông và Gò Công Tây. Người dân ở các xã ven biển chủ yếu sống bằng việc canh tác nông nghiệp, nuôi trồng và đánh bắt hải sản. Các vàm sông có mực nước điều hòa, thuận lợi cho giao thông đường thủy.
Một bến cảng xã Vàm Láng với quy mô khá lớn và các cửa vàm dọc theo tuyến biển tạo điều kiện neo đậu, mua bán cho ghe đáy, ghe câu mỗi khi từ khơi xa về. Một con đê ngăn mặn hoàn chỉnh chạy suốt 32 km , song song với gần 2000 hecta rừng ngập mặn che chắn sóng biển, bảo vệ sản xuất và cuộc sống người dân trong khu vực. Những du khách đến với biển Tân Thành bởi chuộng cảnh trí còn đọng vẻ hoang sơ, được thong thả đi dọc triền đê chắn sóng, ngắm những rặng cây đước, sú, dừa nước… mênh mông xanh tươi, kiên cường bao bọc. Hoặc du khách vào các hàng quán lộ thiên để ngồi dưới bóng mát hàng dương, nghe tiếng gió rì rào, thưởng thức các món hải sản tươi sống được chế biến thơm ngon, ngắm nhìn biển trời lồng lộng, thấp thóang những chiếc ghe đậu tít ngoài biển xa đón từng đoàn người hành nghề cào nghêu lũ lượt đi trên bãi cát. Thiên nhiên phóng khoáng, ưu đãi con người là thế, nhưng người Tân Thành- Gò Công hầu như không thể nào quên được trận bão khủng khiếp năm Giáp Thìn (1904) gây thiệt hại nặng nề về người và của…
   Qua những ghi chép và lời kể của các bậc cao niên trong vùng truyền lại thì trận bão này đến rất đột ngột, không ai ngờ được. Giữa trưa ngày chủ nhật 1-5-1904 (nhằm 15-3 năm Giáp Thìn), trong lúc người dân Tân Thành đang náo nức chuẩn bị cho lễ cúng Kỳ Yên theo tập tục hàng năm, trời đang nắng gắt bỗng dưng kéo mây mờ mịt, mưa lác đác, gió giông dần mạnh lên. Mọi người biết vào 15-16 âm lịch là ngày chính của con nước rằm, tuy nhiên tháng 3 là mùa nước kém nên chẳng mấy để ý. Theo bài vè dân gian còn truyền tụng lại (do nhà văn Châu Xuân Thiện sưu tầm) có các câu mở đầu:
             “Không ai mà rõ thiên cơ
          Bước qua mười sáu giông chơi một hồi
               Tưởng là một lát mà thôi
          Ai dè đến tối nổi trôi cửa nhà…”
   Đêm 15 và 16 âm lịch có gió xoáy mạnh khiến cây to ngã đổ, nhà xiêu vách sụp, hoang tàn xơ xác. Rồi nước biển đột ngột dâng cao, sóng dựng hơn 3 mét, sức gió cuồng nộ cuốn hút nhà cửa, con người, vật nuôi… dìm trong bể nước ầm ào.
               “Cửa Đại, Cầu Muống thân trên
            Dòm coi ngó thấy nước lên có vòi
                 Ban đầu thiên hạ còn coi
            Nước lên có vòi hết thảy nhà trôi…”
   Suốt đêm đó cả vùng Tân Thành vang tiếng kêu cứu, gọi nhau, gào khóc vang rân giữa sự hoành hành tàn khốc của thiên nhiên. Người già, trẻ em lên được mái nhà, đụn rơm…, cố bám víu rồi vì đói lạnh, kiệt sức xuôi tay trôi theo sóng nước. Có chiếc thuyền chài vớt được hai người trôi giạt cách xa nhau hơn 15 km, đủ biết cơn bão lan xa cùng khắp. Nghe kể có gánh hát bội đang tập tuồng diễn lễ Kỳ Yên bị chết gần hết, sau vớt xác lên còn mang hia, vẽ mặt. Trận bão này ảnh hưởng rất xa, tận Trà Vinh, Cần Thơ, Châu Đốc, Sóc Trăng, Cà Mau…
                 “Mỹ Tho, Cửa Tiểu ba đào
              Bến Tre, Cần Giuộc, Vũng Tàu, Đồng Tranh
                   Cần Giờ, Bà Rịa chung quanh
              Thảy đều hư hại đành rành chẳng sai
                   Vĩnh Long, Sa Đéc một vài
              Cần Thơ cây ngã, lầu đài vô can…”
   Thiệt hại về cơ sở vật chất, giao thông rất lớn:
                  “Xe lửa chạy tới Tân An
               Tốp máy chẳng kịp, ngã ngang té nhào”
                  “An Nam lại với người Tây
                Chạy đánh dây thép gió bay tróc rồi…”
   Những phương tiện ghe thuyền mưu sinh của người dân không tránh khỏi hư hại do cơn bão:
                   “Tại kinh Nước Mặn chết nhiều
                 Ghe bầu, tàu khói tấp xiêu lên bờ
                     Đứt neo gãy bánh nằm trơ
                 Tàu khói lên bờ huống luận là ghe…”
   Tại Sài Gòn cũng thiệt hại không nhỏ. Báo Kiến thức Ngày nay (tháng 9/1996) trích dẫn từ tài liệu lưu trữ tả lại cơn bão như sau: “…Có một vòi rồng từ trên trời thò xuống làm ngã đổ một toa xe, giụt đứt mái nhà ở đề-pô xe lửa đè nhẹp căn nhà lá, hốt người đàn ông lên không trung rồi liệng xuống đất, thân hình anh ta dẹp như tờ giấy và kéo dài đến 3 mét, để khiêng kẻ bạc mạng đến nhà xác, người ta phải gấp lại làm đôi… Số người chết chỉ sau một đêm trên 2000 người, quả là kinh khủng…”
                       “Bến Thành nóc chợ cũng bay
                   Đèn khí nó ngã nằm ngay cùng đường…”
   Trong bài vè hay nhắc đến những nơi thiệt hại nặng nề, nhất là vùng ven biển Gò Công:
                        “Gò Công nghe bão nặng nề
                   Bình Duân, Long Kiễn gần kề hải duyên…”
                        “Ghe bầu trôi tắp lên bờ
                   Thây ma trôi tới Cần Giờ quá đông…”
   Theo trích dẫn tài liệu của báo Khoa học Phổ thông (số 401- tháng 12/1997) có ghi: “Báo cáo của Rodier- Phó Thống sứ Nam kỳ- thì ngày 1/5/1904 bào tràn vào Gò Công gây thảm họa nhiều nơi… Thống kê báo cáo ngày 6/5/1904 về số người chết: Gò Công chết khoảng 2400 người…”. Bài vè nghe thê lương hơn:
                       “Chôn rồi lại lấy lời khai
                     Tính trong sổ bộ muôn hai rõ ràng
                         Tân An lại với Gò Công
                     Gẫm trong bão lụt không còn người ta…”
   Thơ “Bão” Gò Công còn truyền tụng:
                         “Sáng ngày quên tuổi quên tên
                       Nhà cửa trôi hết đưa lên Bồ Đề
                           Lội lên nước mắt dầm dề
                       Ở truồng ở lổ ê chề ráng đi
                           Ông Cả làm phước ân thi
                        Gạo lức nước mắm ăn đi đỡ lòng
                           Nuốt cơm nước mắt ròng ròng
                        Đói thì ăn vậy trong lòng xót xa
                           Vì kẻ mất mẹ còn cha
                        Người thì mất vợ người thì mất con…”
   Qua ngày 17 âm lịch nước rút bớt, người ta đổ xô đi tìm thân nhân trong số xác chết nằm rãi rác khắp nơi. Có những gia đình bất hạnh không còn ai sống sót. Thơ “Bão”:
                             “Rủ nhau dập xác cho liền
                          Gặp đâu chôn đó chớ hề ai khiêng
                               Thân chết chôn rồi đã yên
                           Còn người sống sót gạo tiền đâu ăn
                                Lúa đổ bòn đãi lăng xăng
                           Kẻ năm ba giạ để dành hậu thân
                                Quan trên chẩn tế cho dân
                           Phát gạo, quần áo đỡ đần lúc nguy…”
   Cá biển từ khơi theo sóng dạt vào mắc cạn ở ruộng đồng cũng là nguồn thức ăn đỡ phần cơ cực. Nhà cửa, tài sản tiêu tan, đất đai nhiễm mặn nên sau đó nhiều gia đình phái dắt díu nhau bỏ xứ tha phương tìm cơ sinh sống. Đau thương, mất mát thê thảm biết dường nào.
                              “Gặp em đây mới biết em còn
                          Hồi năm Thìn bão lụt anh khóc mòn con ngươi”
   Trong khốn khó cũng không thiếu bọn vô lương tâm, hôi của, trôm cướp:
                              “Rủ nhau đi cất chòi mây
                           Xóm đâu về đó cho quan lập làng
                                Vàm Láng nhiều tay điếm đàng
                           Đến ở, trâu vịt bắt ngang ăn hoài…”
   Người Gò Công từ xưa đã có truyền thống đoàn kết, tương trợ nhau khi đồng bào gặp khó khăn. Trong cơn bão, những nhà có ghe thuyền ở xã Tân Tây, Kiểng Phước, Vàm Láng… đều hướng phương tiện về vùng biển Tân Thành bất chấp giông to, sóng lớn để cứu vớt người gặp tai ương. Người sống sót được đưa về chợ Tổng Châu (Tân Tây) đùm bọc áo cơm cho qua cơn ngặt nghèo. Sự cảm thông, giúp đỡ rất là thiết tha, cấp bách:
                                 “Sống vất vả đọa đày đến thế
                                  Ai hảo tâm nên ngó đến cùng
                                  Giúp cho tiền bạc áo cơm
                                  Trước là làm nghĩa, sau thơm danh mình”
   Tai họa khắc nghiệt từ thiên nhiên rồi cũng thuộc về quá khứ. Ngày nay, việc nuôi trồng, khai thác nguồn lợi thủy sản vẫn là tiềm năng, thế mạnh của vùng biển Tân Thành. Ngành du lịch đang xúc tiến đầu tư, kết hợp vùng sinh thái biển-vườn Hàng Dương và quần thể Cồn Ngang, lũy Pháo Đài… để thu hút du khách tham quan
   Thăm lại biển Tân Thành trong những ngày đầu năm, nghe tiếng sóng biển nhấp nhô, đi trên con đê qua các ấp Cầu Muống, Cây Bàng, Vàm Kinh…, nhìn những vườn mãng cầu dai đặc sản, những vườn nhãn, chuối… xanh tươi mơn mởn hứa hẹn mùa trái rộn ràng sức sống để cảm nhận thành quả này có được từ những giọt mồ hôi lao động miệt mài, bền bĩ của người dân xứ biển. Đến bến phà Đèn Đỏ nhìn sang huyện mới Tân Phú Đông để thấy cảnh sinh hoạt tấp nập, phương tiện vững vàng nối liền hai bờ Cửa Tiểu, đã qua thời đò ngang chao đão, phập phồng. Chợt hỏi ai có chút chạnh lòng hồi tưởng thiên tai năm Giáp Thìn 1904 nay đã lùi vể dĩ vãng, để hướng tới tương lai tươi sáng trên quê biển mặn mòi…

NGUYỄN KIM (tác giả giữ bản quyền)
_________________________________


© Tác giả giữ bản quyền. Vui lòng ghi rõ nguồn Bông Tràm sử dụng lại nội dung này.
Chuyên mục: , ,

Comments[ 0 ]


Đăng nhận xét