Home »

Cảm nhận bài thơ “Có một lần” của Nguyễn Bình Yên - Vĩnh Thông

10/6/13
 CÓ MỘT LẦN | thơ Nguyễn Bình Yên

 Có một lần ta dừng lại ngã ba sông
Sông chỉ ngã ba sao nghe lòng muôn ngã
Tăm cá sủi bóng đàn mây vội vã
Chim lật đật bay từ con nước chớm ròng

Có một lần ta dừng lại ngã ba sông
Lục bình nở hoa chi cho chiều thêm lặng lẽ
Em xa lắm     
Em trở thành cuối bể
Ta sóng vỗ bờ quay quắt nỗi chờ mong


Có một lần ta dừng lại ngã ba sông
Gió thổi mượt tận góc trời Tây Bắc
Ta chẳng biết nhớ gì trong hiu hắt
Có một ngã ba trôi lâu lắm nước trong lòng…


 Nguyễn Bình Yên là người làm thơ lâu năm ở Đồng Tháp, có thơ đăng rải rác trên báo chí từ trước 1975. Lần đầu tiên biết đến cái tên Nguyễn Bình Yên, tôi mường tượng chắc đây là người “hiền” lắm, vì tên “Bình Yên” mà! Ngoài đời chưa biết thế nào, nhưng trong thơ quả là… hiền thật. Câu chữ mộc mạc, giản đơn mà sâu sắc. Hình ảnh thơ rất gần gũi, thân thuộc với người miền sông như lục bình, nước ròng, gió đồng, mùi phèn, khói rơm… nhưng ẩn hiện sau chúng là tình cảm sâu đậm và tâm tư đau đáu của người viết.
Bài thơ Có một lần là một trong những tác phẩm mang nặng nỗi niềm u ẩn như thế.
Mở đầu bài thơ tác giả viết:
“Có một lần ta dừng lại ngã ba sông
Sông chỉ ngã ba sao nghe lòng muôn ngã”
Xuất hiện đầu tiên là “có một lần”. Chỉ một lần bất chợt dừng lại ở ngã ba sông thôi sao? Ngã ba sông đối với người dân châu thổ phương Nam đã trở thành hình ảnh quen thuộc. Đó là chốn tụ hội của những dòng nước chở phù sa tăm tắp, là nơi gặp gỡ của những con người kiêu bạc. Đôi lần những con sóng ì oạp vỗ vào bờ cũng cùng lúc vỗ vào trái tim ta bao rung cảm, thương nhớ mông lung. Ở đây có lẽ không phải tác giả một lần bất chợt ghé lại, mà khi con người đã dừng đôi chân phiêu lãng và nhìn lại chốn xưa, tâm hồn như bỗng trẻ ra cùng với những kỷ niệm chảy tràn theo những nhánh sông, để rồi cảm nhận mình như bất chợt hiện hữu ở ngã ba nầy. Chỉ một lần thôi, một lần có thể thì cũng đủ lắm rồi. Sông chỉ ngã ba, nhưng với người hơn nửa đời nổi trôi, một lần trở về với ngã ba bình yên ấy, cảm thấy lòng mình như rộng hơn và sâu hơn. Không gian “ngã ba” lúc nầy thật chật hẹp, không đủ chứa những xúc cảm của tâm hồn. Trước cái mênh mông của sông nước, lòng người làm sao không đau đáu những niềm riêng.
“Tăm cá sủi bóng đàn mây vội vã
Chim lật đật bay từ con nước chớm ròng”
Tăm cá sủi trên mặt sông, sủi trên bóng mây in lên mặt nước, nhưng tăm cá sủi một cách “vội vã”, hay thực ra là tâm hồn người viết đang vội vã, nôn nao trước hình ảnh quê nhà đang hiện lên chân thực. Đâu đó bên sông, những đàn chim vô danh đến rồi đi bất chợt, để lại trong lòng người bao xao xuyến. Tác giả dùng “lật đật bay” đặt vào câu hết sức “đúng điệu”, tạo một không gian mang tính hoạt động và bất ngờ, cứ như một chú chim nào đó giật mình vì con nước ròng để rồi cất cao đôi cánh bay nhanh. Hình ảnh động kết hợp với hình ảnh tĩnh - con nước quê vừa rút xuống “chớm ròng” đưa vào thơ tạo được sự thu hút cho người đọc.
Ở đoạn tiếp, cũng là “Có một lần ta dừng lại ngã ba sông” nhưng lần nầy không còn là cảm xúc trước khung cảnh quê nhà nữa, mà là nỗi niềm trăn trở: “Lục bình nở hoa chi cho chiều thêm lặng lẽ”. Một dấu hỏi. Lục bình phải nở hoa, đó là lẽ tất nhiên. Nhưng Nguyễn Bình Yên vô tình “trách” lục bình nở hoa làm chi để cho buổi chiều vốn đã lặng lẽ nay lại càng lặng lẽ hơn, càng u buồn tịch mịch hơn. Nhưng nào phải lục bình nở hoa tím cả bờ sông để làm buồn thêm cho chiều, mà do lòng người có nhiều ưu tư, nên màu tím của hoa lục bình, màu buồn của không gian, hòa chung với thời điểm chiều buông khiến ngã ba sông trở nên lặng lẽ. Và nỗi niềm hiện lên ở những câu kế tiếp:
“Em xa lắm
Em trở thành cuối bể
Ta sóng vỗ bờ quay quắt nỗi chờ mong”
À, thì ra không phải buồn vì cảnh vật, mà buồn vì con người. Người con gái ngày xưa giờ đã xa xôi lắm rồi, đã trở thành “cuối bể” rồi. Sự xa xôi ấy làm cho người ở lại nhớ nhung ngậm ngùi trước buổi chiều ngã ba sông, ví mình như ngọn sóng “quay quắt nỗi chờ mong”. Đại dương mênh mông xa tít, em vẫn khuất mãi ở bến bờ nào để rồi trở thành “cuối bể”, còn ta vẫn là con sóng nhỏ lăn tăn cứ muốn hướng về bờ, nhưng nào có được. Giá như lục bình đừng nở hoa để buổi chiều cứ chậm dần trôi vào hư không, để con người khỏi phải buồn vì “chiều thêm lặng lẽ”. Giá như em đừng xa ta, hình bóng em đừng tan mất, để ta khỏi phải sống trong những tháng ngày đợi chờ quay quắt, khỏi làm con sóng vô tri. Giá như…
“Có một lần ta dừng lại ngã ba sông
Gió thổi mượt tận góc trời Tây Bắc
Ta chẳng biết nhớ gì trong hiu hắt
Có một ngã ba trôi lâu lắm nước trong lòng…”
Một lần dừng lại ở ngã ba sông cảm giác như ngọn gió đồng bằng xanh thẳm mang hơi hướm tình yêu thổi về chốn cao nguyên vời vợi. Gió đó là gió “mượt”, mượt mà như tóc em con gái, làm tác giả phải tự thốt lên rằng: “Ta chẳng biết nhớ gì trong hiu hắt”. Giữa khung cảnh một chiều ngã ba sông, vài hoa lục bình tím buồn, vài chú chim nhớn nhác, mặt sông khẽ lay động với sóng, với tăm cá… thì cái hiu hắt cứ chùng chình như muốn khuấy sâu vào tâm trạng con người, đến nỗi chính người viết - người mang nhiều tâm trạng nhất cũng chẳng biết mình đang nhớ gì. Hiu hắt quá! Đơn côi quá! Nhưng dù cho chiều có buông, em có xa khuất, dù cho ta chẳng còn biết mình nhớ gì nữa, thì trong ta vẫn có một ngã ba - chỉ một ngã ba thôi - âm ỉ trôi mãi, trôi mãi trong lòng…
Có lẽ Nguyễn Bình Yên mang nặng “nợ” với cuộc đời, với quê hương, nên ở mỗi câu thơ chúng ta đều bắt gặp sự hoài niệm, ưu tư, nhưng cũng đầy chân thật. Là người sông nước, tác giả viết bằng sự rung cảm tự nhiên và đằm thắm tựa hồ sương khói. Dẫu vậy, hạn chế của bài thơ là một số hình ảnh và từ ngữ vẫn chưa có sự sáng tạo cao, còn mang tính “ngôn thoại”. Ngôn ngữ bình dị không có quá nhiều sự gọt giũa và trau chuốt, mặc dù chưa có sự phát triển về độ “mới”, nhưng lại nổi bật ở sự kết hợp ngôn ngữ hài hòa, tạo được những nét độc đáo riêng. Nguyễn Bình Yên mang những hoài niệm chất chồng tạo thành lớp lang cho thơ, vừa là tâm sự riêng lại vừa như gửi gắm khối tình mênh mang cho người đọc.

VĨNH THÔNG (tác giả giữ bản quyền)
___________________________________


ĐÓN ĐỌC BÔNG TRÀM CHUYÊN ĐỀ ĐẶC BIỆT
THƠ ĐỒNG BẰNG & NHỮNG CUNG BẬC
  >> Vui lòng nhấp chuột vào hình ảnh phía dưới để vào mục lục số đặc biệt <<

© Tác giả giữ bản quyền. Vui lòng ghi rõ nguồn Bông Tràm sử dụng lại nội dung này.
Chuyên mục: ,

Comments[ 0 ]


Đăng nhận xét