Home »

Trong lòng đất mẹ - truyện ngắn Nguyễn Kim

27/11/14
   Hưng lửng thửng đi chầm chậm trên con đường đất, lần về quê này anh có nhiều thời  gian nên cũng chẳng vội. Buổi sáng sớm nông thôn êm ả, trời trong xanh, nắng tươi lấp loáng chiếu rọi khắp cánh đồng mướt mát, rập rờn ngọn lúa hè thu lăn tăn theo gió. Thấp thoáng những bóng người lui cui đắp bờ, làm cỏ, tiếng í ới gọi nhau… gợi không khí thanh bình, hồn hậu.
Ngang qua gò lức, bụ bẫm những thân mì vươn cao ba nhánh, những giồng lang trải đều tăm tắp. Đặt túi đồ, ngồi xuống vệ cỏ, Hưng thoáng bùi ngùi nhớ Nghĩa, người anh em cô cậu đã hy sinh trong chiến tranh. Quá khứ đã qua mấy chục năm rồi, cuộc sống bộn bề tưởng chừng như quên bẵng. Nhưng không, bất chợt lại nhớ, nhớ để tự hào về cuộc sống bình yên hôm nay đã đánh đổi bằng biết bao gian lao, xương máu của nhiều người, nhiều làng mạc, nhiều thế hệ…
   Nghĩa lớn hơn Hưng chỉ vài ba tuổi, nhưng cứng cỏi, giỏi chịu đựng. Ngày má Nghĩa đang dặm lúa thì bị bom Napalm máy bay thả, phỏng nặng, đau đớn và chết sau đó một ngày. Đưa tang má xong, Nghĩa chiều chiếu ra cây rơm ngồi khóc lặng lẽ, ai thấy cũng thương. Tháng sau, Nghĩa xin cha vào đội du kích xã. Ông trầm ngâm một lúc rồi gật đầu biểu con lại bàn thờ má nó thắp ba cây nhang. Ba Nghĩa nhìn con, trầm giọng:
  - Ba sức yếu nên làm được chuyện nhỏ thôi… Còn con, ba đồng ý cho theo các bác, các chú đấu tranh, đánh giặc. Nhưng nhớ điều này, theo phải tới cùng, có chết cũng đừng làm ba mày, má mày cùng bà con xấu mặt!
   Có anh trong xã đội nói vui: “Cây súng “mút” có khi còn cao hơn thằng Nghĩa!”, nhưng rồi cũng bằng lòng cho gia nhập. Hồi đó, xã Bình Công rào làng chiến đấu, đào hầm hào, bẫy chông, gài đạp lôi cùng khắp để ngăn giặc càn và thật sự chống chỏi được cả thời gian dài. Mấy năm sau chúng đánh mạnh, có cả pháo yểm trợ bắn ngày đêm. Tiểu đoàn 206, 514 chia ra cơ động, phối hợp cùng dân quân, du kích để bảo vệ vùng giải phóng khắp nơi, kể cả xã này, ráo riết vẫn không xuể. Trong trận địch hành quân tổng lực, Nghĩa quyết cố thủ ở gò lức này và anh đã hy sinh trong tư thế người lính. Bọn biệt kích kéo xác Nghĩa ra ngã ba Bình Công và tàn bạo bêu đầu anh trên cây sào tre. Tới chiều, ba Nghĩa tay mác, tay giỏ đệm ra lấy đầu con về trước sự hoang mang, sững sờ của mấy tên lính gác. Không rơi giọt nước mắt, ông vuốt ve mớ tóc bết bùn đất, hôn nhẹ lên khuôn mặt lạnh lẽo của con rồi nhờ người hàng xóm đánh chiếc xe bò kéo đưa về vườn nhà chôn cất. Sau giải phóng, Nghĩa được làm cái lễ cải táng về nằm chung với những đồng đội hy sinh trong nghĩa trang huyện…
  Nhìn lại gò lức, Hưng thầm nhủ: “Nghĩa ơi! sự hy sinh của anh vô cùng ý nghĩa, không ai quên được đâu!”. Tiếp tục đi qua một xóm nhà đông đúc, qua con rạch nhỏ Hưng đã thấy lùm cây xanh khá rậm rạp. Đây là nơi anh chủ ý tìm đến trong lần về quê này, làm sao xác định ngôi mộ của ông cố anh để thuê thợ sửa sang thật khang trang giống như nơi yên nghỉ của những người ruột thịt mà anh đã thực hiện xong. Qua bóng mát hàng cây đến bãi đất rộng có nhiều ngôi mộ đất, vài tấm bia xiêu nghiêng, cỏ mọc tràn lan. Một ngôi mộ to như gò đất, kế bên là một mộ nhỏ hơn, khói nhang ai đó thắp nghi ngút. Hưng chào hỏi những người lớn tuổi ngồi quanh, góc kia có hai thanh niên đang lau mồ hôi, rót nước trà uống từ cái bình thiếc lớn. Anh mở lời:
  - Con xin lỗi bà con vì lâu lắm mới về lại thăm mồ mả ông bà… Ba má con mất, theo ý nguyện là hỏa táng gởi chùa, con đã làm theo lời. Mộ ông bà nội, ngoại thì con cũng sửa sang xong. Tổ tiên, ông bà xa xưa thì con không biết, chỉ nhớ mang máng lúc nhỏ dịp tảo mộ cuối năm có vài lần theo ba ra đây làm cỏ, đắp mộ, cái nào không người thăm viếng ba cũng đốt nhang đàng hoàng. nghe nói là mả ông cố. Có phải đây là mả ông cố con không ông Bảy, bác Hai, cô Năm, chú Chín?
  Thấy Hưng chỉ tay về cái mả đất lớn, ông Bảy nhè nhẹ lắc đầu, trầm giọng:
  - Không trách! Lúc giặc giã thì bây còn nhỏ, người lớn hổng nói, hổng nhắc chừng chừng thì làm sao biết được… Giờ còn có lòng hỏi han, tìm về nguồn cội, bà con làng xóm mừng lắm. Có hẹn đủ mặt cô bác đây, tui nói rõ rằng đây mới đúng là mả ông cố thằng Hưng!
   Vỗ nhẹ bàn tay xương xẩu lên mả đất nhỏ kề bên, giọng ông run run xúc động:
  - Thời Tây rồi thời Mỹ, bom đạn cùng trời, có khi chết đâu chôn đó riết rồi xiêu mồ lạc mả cũng có, mà lộn lạo cũng nhiều, người biết người không. Tui thì nghĩ hơi khác, ai ai ở đây đều là người mình, có nhầm lẫn chi đó mà vẫy cỏ, đốt nhang cho vong linh ấm cúng cũng là chuyện tốt, chuyện đáng khen…
   Những lời của ông Bảy ban đầu khiến Hưng có chút hụt hẩng, nhưng rồi anh cảm thấy nhẹ lòng khi nhớ những lần theo cha phụ móc đất ruộng đắp những ngôi mộ sạt lở, bất kỳ ngôi nào quanh đây. Soạn túi đồ lấy ra hoa quả, bánh trà, thành kính đặt trước hai ngôi mộ, Hưng thắp nhang khấn vái và đi một vòng cắm nhang hơn mười cái mộ chung quanh. Anh bùi ngùi, chăm chú đọc những dòng chữ mờ nhạt trên vài tấm bia, nhiều cái không ghi tên, sinh quán người mất mà chỉ ghi tháng, năm chôn cất thôi. Ông Bảy vẻ vừa ý, nhịp cây gậy chống, hắng giọng:
  - Cha tui nhắc kể gốc gác nhiều lần lắm, mả ông cố thằng Hưng là cái nhỏ. Còn cái mả lớn như gò đất này, mấy cô chú có ai biết rành hông?
   Đang quấn điếu thuốc rê, chú Chín ngước lên:
  - Tui nghe đâu như của ai đó hồi xưa bị Tây ruồng bố bắn chết…
   Cô Năm nói thêm:
  - In như ở đây chôn chung tới hai hay ba người lận!
   Chặt tỉa xong mấy nhánh cây gie ra cản lối, hai thanh niên lại ngồi gần nghe chuyện. Hớp ngụm nước trà, ông Bảy thở dài:
  - Chuyện giặc giã thì tui nhứt định không quên, có điều mỗi lần nhắc lại thì trong bụng lại xót xa… Hồi năm 1946 tàu Tây đổ bộ ở Cầu Nổi bị ta đánh quyết liệt, trận địa từ Bình Thạnh Đông kéo dài tới Xã Lới, Sơn Quy... Rồi tụi nó còn phải giằng co điêu đứng dữ lắm, quân lực hùng hậu vậy mà mấy ngày sau mới tạm chiếm Gò Công. Còn phía Mỹ Tho, Tây  kéo quân thẳng hướng Chợ Giồng, Đồng Sơn gian nan chi xứ, tới ngã ba Bình Công mình đây còn bị chặn đánh một trận tơi bời. Cũng là điều làm bà con đất địa mình hãnh diện một chút chớ bộ! Nhưng mà…
   Ngó ra dãy mả xa xa, ông thấp giọng:
  - Nhưng mà sau đó giặc nó trả thù dân mình hèn hạ lắm, cả đàn bà con trẻ cũng không tha… Ở Giồng Cát chúng đốt nhà, giết chóc gần ba chục người vì tội rượt đánh một thằng lính vô cướp của. Ở Gia Thuận, nó bắn những người đang làm ruộng, máu đọng vũng, còn xác thì nằm la liệt… Dân tình bỏ trốn rất lâu mới dám quay về, thử hỏi người có lòng nhân nghĩa, gan dạ lén lút chôn cất vùi dập như vậy thì làm sao biết ai là ai? Có khi chôn rồi còn không làm núm, nói gì tới tấm bia ghi họ tên! Thôi, giờ nhờ chú Hai kể về gốc tích cái mả lớn này cho bà con đây tường tận hơn…
   Nhang đầu mả đã tàn, Hưng lấy dĩa bánh lại mời mọi người bằng cử chỉ chân tình. Nắng lên cao, chiếu qua cành lá loang lổ mặt cỏ xanh. Câu chuyện ông Bảy kể như có động lực khiến ai nấy cảm thấy gần nhau hơn. Bác Hai đằng hắng lên tiếng:
  - Tui dọ hỏi cô bác từ lâu rồi nên rành sự thật… Năm 1948 tụi làng lính a tòng với hội đồng Quắn kéo vô đây o ép dân nộp tô tức đất điền. Đất ông bà khai phá, có ai chịu ức lòng như vậy, nên đồng tình chống lại. Tụi nó chia ra từng nhà phá bồ, xúc lúa, tính bắt vác ra Gò Gừa đem xuống ghe. Cãi cọ rồi xung đột, bà con đập gãy giò một thằng lính, quăng cây súng xuống rạch. Bị phản ứng mạnh, chúng rút về hết. Qua hai ngày sau lại kéo vô, lần này có thêm mấy thằng Tây. Tụi nó đốt cháy dãy nhà dân xóm trên, vô tới đây bắt ba người đàn ông, tui chỉ biết là dân ngụ cư người miền ngoài. Tra hỏi một lúc, chúng lôi ra giữa ruộng bắn chết, thiệt là bọn dã man…
   Không gian như lắng đọng cảm xúc, cả sáu người ngồi bó gối ngó mông lung. Đứng lên lại gần mả lớn thắp ba cây nhang, bác Hai nói tiếp:
  - Vuông gò này hồi ấy bỏ hoang, dân xúm nhau dọn cho trống rồi đào huyệt chôn ba người bất hạnh. Không rành nguyên quán và thấy họ thân thiết nhau nên bà con quyết định chôn chung một nơi cho trọn tình nghĩa. Hàng năm, tới tảo mộ thì dù không quen không biết, nhưng mỗi người đắp vài cục đất riết rồi thành cái mả cao vọi bây giờ…
   Nhìn Hưng đang trầm tư suy nghĩ, cô Năm đắn đo hỏi:
  - Chuyện đã rõ rồi, lần này cháu về tìm mả ông cố rồi có định… làm gì nữa không?
   Sửa lại thế ngồi, Hưng nói ngay dự tính của mình:
  - Dạ… trước tiên cháu rất cảm ơn ông Bảy với cô bác đây đã giúp cháu hiểu ngọn nguồn mồ mả ông bà. Nay ý cháu muốn xây gạch tôn cao, làm vòng rào cửa sắt cho phần mộ ông cố được rỡ ràng. Bờ đất vô đây, cháu xin phép được tráng xi măng cho sạch sẽ, thuận tiện hơn… Giờ đã gần cuối năm, tranh thủ làm cho kịp Tết. Nói vậy thôi chứ bà con có ý kiến gì hay thì cháu xin nghe!
  Hai thanh niên xong việc về trước, còn lại bốn người im lặng theo đuổi dòng suy nghĩ riêng. Đốt điếu thuốc, nhìn lên ngọn khói lãng đãng trên vòm cây, người ít nói nhất là chú Chín vuốt vuốt mái tóc hoa râm, trầm ngâm:
  - Tháng trước tôi được dịp cùng anh em cựu chiến binh đi tham quan miền ngoài. Ấn tượng nhiều với tôi là lần ghé núi Nhạn ở thành phố Tuy Hòa, viếng thăm nhà bia tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ hy sinh trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ và bảo vệ Tổ quốc. Hình dung được không? trên ngọn núi cao là một nhà bia, trang trọng ghi danh gần mười ba ngàn liệt sĩ trên những phiến đá tạc nhẵn… Gần mười ba ngàn liệt sĩ!  Tôi xem không hết, chỉ biết quê quán các liệt sĩ ấy hầu như ở khắp mọi miền đất nước, có cả người Tiền Giang mình…
   Ánh mắt chú Chín buồn buồn, xa xăm:
  - Có anh, chị trong đoàn cứ đứng thừ người, tay xoa nhẹ lên bia ghi danh mà nước mắt rưng rưng… Nghe thuyết minh xong, tôi ra ngoài nhìn lên ngọn núi Chóp Chài trải dài bạt ngàn màu xanh cây rừng mà lòng cảm kích vô hạn. Biết bao chiến sĩ trong binh đoàn vượt rừng, băng núi, chiến đấu kiên cường, phất cao ngọn cờ Tổ quốc cho đến ngày toàn thắng… Tôi lẩn thẩn nghĩ rằng những đêm trú quân trong bóng tối núi rừng, chắc có rất nhiều người nhìn về hướng sáng đèn thành phố để mơ ngày chiến thắng, nhẹ bổng bước chân về lại gia đình. Cuộc chiến đạn bom tàn khốc, bao nhiêu chiến sĩ vĩnh viễn nằm lại khe suối, góc rừng? Những nấm mộ không có hình hài, chỉ còn di vật mà thôi! Thành ra tôi cho rằng vong linh các liệt sĩ ấy cũng thỏa nguyện vì đã cống hiến tuổi thanh xuân cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, không có gì phải nuối tiếc. Bởi vì…
   Bác Hai nhìn qua mọi người, tiếp lời:
  - Bởi vì những liệt sĩ đó vẫn nằm trong lòng đất mẹ thiêng liêng, vẫn được sự tưởng nhớ, ghi công trong lòng mỗi một người chúng ta, đúng không bà con? Tôi lại nhớ bà Tư ở Bình Hưng, hai con hy sinh từ năm 1968 mà tới giờ chưa tìm được hài cốt, đêm đêm bà để cửa liếp khép hờ và thao thức chờ con đột ngột về thăm như những ngày xưa… Ôi, ngày xưa… hơn bốn chục năm rồi!
   Tiếng những con chim sâu tíu tít trong không gian êm ắng, trầm mặc gợi chút nỗi niềm bâng khuâng xa vắng. Những tàn nhang trước mộ cong oằn lay lay trong gió nhẹ. Hưng chợt ngẩng đầu, giọng rành mạch tự tin:
  - Thưa ông Bảy, bác Hai, cô Năm, chú Chín! Lần về tìm mả ông cố, cháu may mắn được gặp và thấm thía những lời bà con làng xóm mình dạy về tình yêu quê hương, đất nước… Mới hiểu rằng nếu cuộc sống xứng đáng, không phí hoài thì khi mất đi, có nằm đâu cũng là đất mẹ, cũng trong lòng đất mẹ, trong lòng mọi người… Cháu sẽ không xây lại mộ ông cố mà chỉnh trang lại tất cả mồ mả nơi này. Dù vẫn là mả đất, nhưng cháu muốn trồng thêm nhiều bông hoa, loại bông hoa mộc mạc thân quen của quê mình, cháu xin được gọi là hoa của đất. Đường vào thì cháu sẽ lót dal cho sạch, ý bà con ra sao?
   Cả ba người lớn tuổi không hẹn mà cùng đưa cao tay, gật đầu đồng tình. Khoảng cách dè dặt được xóa đi qua tiếng cười, cái vỗ vai thân mật với Hưng. Sự ngọt ngào, chân chất của tình người, tình đất làm xao động tâm hồn Hưng, anh cảm nhận rất cụ thể, chân thành. Thắp thêm tuần nhang cho các ngôi mộ, Hưng cầm tay ông Bảy áp vào ngực:
  - Đã trưa rồi, cháu xin được mời cô bác tới nhà dì Út cháu dùng bữa cơm, gọi là tình làng nghĩa xóm… Dù bận việc ở thành phố đến mấy, cháu xin hứa sẽ hoàn thành việc chỉnh trang khu mộ này rồi mới đi!
   Ông Bảy chống gậy dẫn đầu, mọi người thong thả bước theo. Hưng đi sau cùng, anh ngó ngoái lại vòm cây, nơi ông cố anh cùng những người trải qua thời chiến tranh ác liệt, tất cả đều thanh thản yên nghĩ trong lòng đất mẹ!
 NGUYỄN KIM
_______________
© Tác giả giữ bản quyền. Vui lòng ghi rõ nguồn Bông Tràm sử dụng lại nội dung này.
Chuyên mục: ,

1 nhận xét:

  1. Băng Dương18:49 29/11/14

    Cảm ơn tác giả cho tôi đọc được truyện ngắn rất xúc động, "Trong lòng đất Mẹ" nghe tựa cũng đủ buồn

    Trả lờiXóa