Home »

Đợi ai mùa hoa cải - Hữu Du

26/3/15
     Thơ thường được đọc, thông qua từ ngữ, hình ảnh, vần điệu để chiêm nghiệm.  Song bằng âm thanh, ca từ, giai điệu, nhạc sẽ chấp cánh cho thơ, trực tiếp đến thẳng trái tim người cảm nhận. Bài thơ “Mùa Hoa Cải” của Nghiêm Thị Hằng là một trường hợp như thế.

1/ MÙA HOA CẢI - THƠ NGHIÊM THỊ HẰNG:
     Mở đầu là một sự kiện, khởi thủy cho một tình yêu mộng ảo, được lồng trong khung cảnh êm ái, dịu dàng, thanh bình của làng quê:
                  "Có một mùa hoa cải
                   Nở vàng bên bến sông
                   Em đương thì con gái
                   Đợi tôi chưa lấy chồng"
     “Mùa hoa cải” trở thành biểu tượng cho tình yêu rực rỡ và mong manh ấy. Nó mong manh, có lẽ do tình yêu đầu đời của hai người còn rất trẻ; cũng có lẽ do sự nhút nhát, vụng về của chàng trai… mà tình yêu đẹp đẽ kia cứ âm thầm đươm hoa và chẳng bao giờ kết trái. Như hoa cải chăng?
                   "Tôi rụt rè không dám
                   Hái một bông cải ngồng
                   Sợ làm con bướm trắng
                   Giật mình bay sang sông"
     Trong mắt, trong tim chàng trai thưở ấy, tình yêu thật giản dị, thơ mộng nhưng cũng rất thiêng liêng, mỏng manh dễ vỡ. Chỉ sợ tình yêu vụt mất khi khẽ chạm tay vào. Thời gian ấy, không gian ấy, mùa hoa cải ấy nhờ tình yêu mà trở nên lấp lánh: hoa cải ngồng vàng, bướm trắng, bến sông xanh…tất cả đều lung linh huyền ảo. Như tâm trạng của một “thi sĩ của tình yêu” nổi tiếng đã miêu tả: “Không gian như có dây tơ / Bước đi sẽ đứt, động hờ sẽ tan” (Chiều - Xuân Diệu).
     Cứ thế, thời gian mải miết trôi trong thầm kín, chở theo tình yêu sâu đậm:
                   Qua bao mùa hoa cải
                   Chỉ mình tôi biết thôi
                   Mình tôi không dám nói
                   Hoa cải bay về trời.
     Tâm tình của chàng trai, hay tâm hồn của nữ thi sĩ? Có cái gì rất nhẹ nhàng, sâu lắng, nữ tính trong giọng điệu thơ, trong cách thể hiện diễn biến tình cảm, tâm trạng nhân vật. Ta cũng có thể bắt gặp đâu đó chất lãng đãng, thi vị trong cõi tình của nữ sĩ qua những dòng thơ tự sự:
                   "Chợ Chờ, em chẳng chờ
                   Anh về, trưa tan chợ
                    Tìm  em đến ngẩn ngơ
                   Nắng buông, chiều quan họ.
                   ....................................
                   Chợ Chờ ngày xưa ấy
                   Anh lỡ hẹn một lần
                   Sông Cầu lơ thơ chảy
                   Qua rồi bao mùa xuân"
                                                           (Chợ Chờ - Nghiêm Thị Hằng)
                   "Một mùa hoa chúng mình chia tay
                   Một mùa mong ngày gặp lại
                   Ôi mùa hoa lòng em mong đợi
                   Mùa hoa quê mình, hoa bưởi tháng ba"
(Mùa hoa Bưởi - Nghiêm Thị Hằng) 
     Hoa cải nở vàng, năm mười hôm rồi tàn, “hoa cải bay về trời”. Tình chàng ở lại cũng buồn như lời ru man mác về sự ly tán, khổ đau: “Gió đưa cây Cải về trời/ Rau Răm ở lại chịu đời đắng cay”.
     Nỗi buồn ấy được đẩy lên, nhân rộng ra ở khổ thơ kế tiếp:
                   "Bâng khuâng chiều làng bãi
                   Không còn hoa cải ngồng
                   Ai xui tôi trở lại
                   Ngày em đi lấy chồng."
     Nỗi lòng ấy như thấm đẫm, bàng bạc khắp bãi sông. Thật sự, chỉ có những trải nghiệm và mất mát trong tình yêu, mới viết được những câu thơ đầy tâm trạng, khiến người đọc xao xuyến tâm hồn đến thế. “Bâng khuâng chiều làng bãi”! Có được cảm giác ấy, phải là người đã rất nặng lòng với làng quê, với kỷ niệm, với tình yêu lãng mạn thưở nào, gắn chặt với sắc nắng, sắc hoa cải, trải vàng khắp bến sông quê.
     Có hão huyền không, có mộng ảo không khi chàng trai tiếp tục chờ đợi mùa sau, một mùa hoa cải khác:
                   "Tôi lại gieo hạt cải
                   Lại âm thầm đợi mong
                   Có một người con gái
                   Đợi tôi chưa lấy chồng"
      Đó lại là cái đẹp của thơ ca, cái đẹp của tình yêu, của sự đợi chờ không toan tính… mà thời nay biết có còn ai như thế! Nhà thơ Nghiêm Thị Hằng trước sau vẫn luôn trung thành với phong cách thơ thiên về sự dịu dàng, đằm thắm, thủy chung, dù có phải cam chịu, hy sinh bản thân mình, giữ tình yêu bền bĩ với thời gian dù thế gian có sao dời vật đổi.
                   "Anh lại đến chợ Chờ
                   Đâu bóng hình em xưa
                   Chợ Chờ-trưa-tan chợ
                   Mình anh đứng thẩn thơ"
                                                        (Chợ Chờ - Nghiêm Thị Hằng)
   “Có một mùa hoa cải” mà hoa cải xuất hiện đậm đặc ở từng khổ thơ trong bài thơ. Mùa hoa cải ấy đẹp lung linh, đến nỗi đã thành thơ, thành nhạc, làm xao xuyến bao tâm hồn công chúng hôm nay và sẽ mãi sau, khi hoa cải vẫn nở vàng bên bến sông, mỗi độ mùa về.
2/ MÙA HOA CẢI - NHẠC SĨ LÊ VINH PHỔ NHẠC
     Mở đầu bài hát cũng lấy chất liệu từ hình ảnh, chi tiết, sự kiện, âm điệu đầy sức gợi cảm của khổ thơ đầu:
                   "Có một mùa hoa cải
                   Nở vàng bên bến sông
                   Em đang thì con gái
                   Đợi anh chưa lấy chồng"
     Giai điệu nhẹ nhàng, thầm thĩ, chậm rãi kể về một chuyện tình -câu chuyện tình thời chiến - qua tâm tình của một người con gái.
                   "Có một mùa hoa cải
                   Nắng vàng trong mê mải
                   Cầm tay em bối rối
                   Anh nói lời yêu thương.

                   Anh nói rồi anh đi
                   Chiến tranh không ước hẹn
                   Sợ làm con bướm trắng
                   Thẩn thờ chiều ven sông"
     Từ ý thơ cũ nhưng tình tự, tâm trạng, chi tiết đã được làm mới mà vẫn đậm chất thơ, vẫn chuyên chở cái đẹp lung linh, thi vị của tình yêu đầu đời; hòa trộn trong khung cảnh thiên nhiên cao rộng, rực rỡ sắc màu. Ca từ đậm chất thơ nên ý nhạc lôi cuốn tâm hồn người nghe vào cõi mộng, đến một nơi… có “nắng vàng trong mê mải”.
     Ở đoạn điệp khúc: cao độ, trường độ, cường độ của âm giai được đẩy cao lên, dồn dập mạnh mẽ như tiếng lòng thổn thức trong mòn mỏi, đợi chờ:
                   "Thế rồi thế rồi em
                   Bao mùa vàng rực nắng
                   Đợi anh mặc hoa trôi
                   Đợi anh trong khoắc khoải
                   Thư đi không trả lời.

                   Thế rồi thế rồi thôi
                   Buồn thương hoa héo hắt
                   Ai cũng bảo phải quên
                   Em đành bước sang ngang
                   Gửi mùa xuân ở lại
                   Gửi con tim cháy mãi
                   Cho người mình chờ mong"
     Chuyện tình đẹp bởi được thêu dệt bằng những ca từ nên thơ, nhân hóa, ẩn dụ; trong một giai điệu điệp trùng, tha thiết: "Thế rồi/ thế rồi/ em", "Thế rồi/ thế rồi/ thôi", "Buồn thương/ hoa héo hắt"…
      Tình đẹp, nhưng cũng vỡ tan! Vỡ tan chỉ vì một lý do khách quan, khắc nghiệt của chiến tranh; được thể hiện ở phần coda, kết thúc bản nhạc:
                   "Có một mùa hoa cải
                   Chia tay bởi chiến tranh
                   Em đã chờ đợi anh
                   Sao anh mãi không về."

*

     Ai đợi ai mùa hoa cải?                                 
    Chàng trai chung tình đợi chờ trong hy vọng viển vông. Như biểu tượng của một tình yêu chung thủy. Còn cô gái cũng đã từng “Bao mùa vàng rực nắng / Đợi anh mặc hoa trôi / Đợi anh trong khoắc khoải”. Song phải chăng, mùa hoa cải chóng tàn, đời người con gái cũng chỉ rực rỡ lúc xuân thì..nên không thể đợi chờ mãi được!
     Cảm nhận lời thơ và giai điệu đẹp, bỗng thèm sống lại những cảm xúc dạt dào thưở nào, trước tình yêu đẹp đẽ, sâu sắc tín nghĩa của chàng trai, cô gái nước Nga thời chiến tranh vệ quốc, với những vần thơ yêu đương mãnh liệt:
                   "Em ơi, đợi anh về
                   Đợi anh hoài em nhé
                   Mưa cứ rơi dầm dề
                   Ngày cứ dài lê thê
                   Thì em ơi cứ đợi"
       (Đợi Anh Về - K. Simonov, Tố Hữu dịch)
                   "Hãy đợi mặc tuyết rơi
                   Hãy đợi dù nắng nôi
                   Dù mọi người hết đợi
                   Hôm qua quên lãng rồi.
                   ....................................
                   Làm sao anh khỏi chết
                   Đơn giản thôi em ơi
                   Bởi không có ai người
                   Biết như em chờ đợi"
                (Đợi Anh Về - K.Simonov, Hồng Thanh Quang dịch)

HỮU DU
__________



© Tác giả giữ bản quyền. Vui lòng ghi rõ nguồn Bông Tràm sử dụng lại nội dung này.
Chuyên mục: ,

Comments[ 0 ]


Đăng nhận xét