Đọc "Nụ hôn của gã khờ", thơ Trần Dzạ Lữ - Hoàng Thị Bích Hà

 NỤ HÔN CỦA GÃ KHỜ

 

Lần đầu em cho hôn

Ta hôn mà nín thở

Nhắm mắt để ngờ ngợ

Bay bổng ở thiên đàng...

 

Môi mắt ấy rất ngoan

Im im trong hương mật

Đây là lần thứ nhất

Em run trong mơ màng!

 

Lần diện kiến tình lang

Xem ra còn luýnh quýnh

Mũi tên ta trúng đích

Em mù lòa phân vân...

 

Thằn lằn kêu ngỡ ngàng

Trên trần nhà buổi sáng

Chắc ghen ta lãng mạn

Hôn em hết tuổi vàng

 

Mong ngừng lại - thời gian

Để ôm nhau vô ngại

Sống tận cùng tình cuối

Ngời ngời em nồng nàn

 

Cuồng say ta mang mang

Cõng em qua dâu bể

Một sát na trần thế

Là thiên thu địa đàng...

 

Trần Dzạ Lữ

 

 

“Anh tặng em yêu chùm hoa sắc trắng,

Nhưng khi yêu, anh yêu đỏ hoa hồng.

Tuổi năm mươi lòng yêu như lửa đỏ,

Nhưng bên ngoài vẫn cứ trắng như không.”

(Hoa trắng đỏ - Chế Lan Viên)

Vâng! Tình yêu luôn dạt dào tươi mới dù ở độ tuổi nào trong cuộc đời. Bài NỤ HÔN CỦA GÃ KHỜ là một minh chứng. Chúng ta hãy cùng khám phá vẻ đẹp của bài thơ để cảm nhận những rung động tự nhiên dạt dào tình ý. Với thể thơ năm chữ gồm sáu khổ thơ diển tả một cách ấn tượng, hàm súc và biểu cảm. Tác giả vẽ nên bức tranh đôi tình nhân đắm đuối bên nhau với nụ hôn ngọt ngào bằng ngôn ngữ thi ca. Tuổi trẻ đang hừng hực sức sống hay khi đã sang bên kia triền dốc của cuộc đời thì chất men say trong tình yêu vẫn vậy, vẫn nồng nàn tan chảy! Vì cuộc sống vốn thế, tình yêu vốn thế! Tuy nhiên ở mỗi người có cách thể thể hiện khác nhau! Nhưng bản chất của tình yêu là vẫn vẹn nguyên sự hòa hợp. Biểu hiện của tình yêu là trao nhau những nụ hôn ngọt ngào, say đắm!

“Lần đầu em cho hôn

Ta hôn mà nín thở

Nhắm mắt để ngờ ngợ

Bay bổng ở thiên đàng…”

Sự hòa nhập trao nhau cảm xúc mãnh liệt, nồng nàn đắm say. Những động từ “nín thở”, “nhắm mắt”, “bay bổng”… ngôn từ đậm màu sắc cảm giác, xúc giác rạo rực của men say tình ái. Phải chăng sống là để yêu! Mà yêu là phải say mê và cuồng nhiệt, dâng hết cho nhau những ngọt ngào trao gửi. Khổ thơ đầu đã hé lộ cho chúng ta một giọng thơ sôi nổi, hào hứng, đầy màu sắc lãng mạn. Nụ hôn đã làm cho tình yêu thăng hoa. được tác giả miêu tả rất thực bằng những câu thơ tài hoa, với ngôn từ bình dị nhưng ấn tượng thể hiện một tâm hồn yêu đời, yêu cuộc sống thiết tha. Tiếng lòng của thi nhân hẳn cũng có nhiều người đồng cảm bởi vì tác giả đã nói giùm cho những đôi lứa yêu nhau. Và ai yêu thì cũng khát khao vươn tới hạnh phúc!

Ở “lần đầu em cho hôn” ấy, thi nhân đã chộp được khoảnh khắc hạnh phúc khi xúc cảm dâng trào cao độ. Bằng ánh chớp của tài năng, tác giả đã tạo nên hình tượng rất thơ của nụ hôn của những người đang yêu. Nụ hôn đã được huy động hết các giác quan mà tạo hóa ban cho để những kẻ yêu nhau tận hưởng những giây phút diệu kỳ của nụ hôn. Cảm giác như bay bổng lên chín tầng mây, xứ sở của thiên đàng. Trong phút xuất thần ta thoát tục để làm tiên. Đó là bốn câu thơ thật thú vị đậm chất tả thực, mà ý vị ngọt ngào. Nếu không có một cái nhìn rất đẹp về tình yêu và cuộc sống thì không thể vẽ nên bức tranh về nụ hôn đẹp, tự nhiên như thế! Ở khổ thơ thứ nhất tác giả dùng những động từ mạnh: Hôn, nín thở, bay bổng… tạo nên những thi liệu ấn tượng và giàu sức biểu cảm thì ở khổ thơ thứ hai tác giả sử dụng nhiều từ loại: ngoan, hương mật (nói đến vị ngọt ), run, mơ màng tạo nên sắc điệu thẩm mỹ khi cảm nhận vẻ nồng nàn của men tình qua nụ hôn đầu tiên.

“Môi mắt ấy rất ngoan

Im im trong hương mật

Đây là lần thứ nhất

Em run trong mơ màng!”

“Mắt môi”,“ngoan”, “im lặng” tận hưởng vị ngọt như hương mật và cũng vì hồi hộp của sự khởi đầu “đây là lần thứ nhất’ nên “em “ nhân vật trữ tình có trở nên "luýnh quýnh" rất đáng yêu! Đọc đoạn thơ, chưa cần suy ngẫm đã hình dung cảm giác ngọt ngào dâng hiến tan vào nhau của nụ hôn qua thanh luật, kết cấu của đoạn thơ. Thanh bằng, thanh trắc đan xen nhau, miên man vô tận với nhạc điệu chơi vơi êm ả như thực, như mộng! Khổ thơ thứ nhất và thứ hai miêu tả qua trực giác. Bốn khổ thơ sau đi sâu vào suy ngẫm, cảm nhận.

"Lần diện kiến tình lang

Xem ra còn luýnh quýnh

Mũi tên ta trúng đích

Em mù lòa phân vân..."

Khổ thơ tiếp theo nói rõ hơn lần đầu gặp gỡ “tình lang” nên thật là bỡ ngỡ khi đón nhận nụ hôn. “Mũi tên ta trúng đích/ em mù lòa phân vân” là nói đến thế chủ động thường thuộc về phái mạnh Còn phái nữ, trong lòng yêu rất mãnh liệt không kém nam giới nhưng thường rụt rè, e lệ khi thể hiện nên thường nhường quyền chủ động cho cánh mày râu. Đó cũng là thuộc tính của mỗi phái. Các cặp từ láy: “luýnh quýnh”, “phân vân “càng làm tăng thêm vẻ nữ tính duyên dáng, đáng tôn thờ của phái yếu! Trần Dzạ Lữ có cách dùng từ giản dị, dễ hiểu, tinh tế từ dùng rất đắt, phảng phất chút dí dỏm đáng yêu.

Khổ thơ tiếp theo tác giả tả cảnh ngụ tình. Tâm hồn thi nhân hướng vào cái đẹp qua chọn lọc các thi liệu, thi ảnh, thi ngôn. Cách kết cấu âm của đoạn thơ gợi nên trước mắt chúng ta cảnh vật xung quanh như ghen thầm với hạnh phúc ngọt ngào đang tận hưởng của thi nhân. Khổ thơ này tác giả sử dụng những căp từ ghép rất ấn tượng, dùng từ táo bạo và thể hiện chúng thật độc đáo trong dùng từ tạo câu, độc đáo trong lựa chọn hình ảnh, các biện pháp nghệ thuật có sức biểu đạt cao với vần ang mênh mông lan tỏa như niềm hạnh phúc vô biên của phút giây hạnh phúc đôi lứa bên nhau.

“Thằn lằn kêu ngỡ ngàng

Trên trần nhà buổi sáng

Chắc ghen ta lãng mạn

Hôn em hết tuổi vàng”

Thi nhân muốn thời gian ngừng trôi để khoảnh khắc này là mãi mãi.

“Mong ngừng lại - thời gian

Để ôm nhau vô ngại

Sống tận cùng tình cuối

Ngời ngời em nồng nàn”

Cảm xúc trực tiếp tự nhiên đi vào thơ đậm chuất trữ tình sâu lắng. Tài hoa trong miêu tả, chân thực trong tự sự, nồng nàn trong cảm xúc, sáng suốt chặt chẽ trong bình luận. Đó là những thành công của ngòi bút Trần Dzạ Lữ. Quả thật tình yêu nó mang đầy đủ vẻ đẹp lộng lẫy của ái tình, của khao khát trao nhau, tan biến vào nhau. Nhà thơ của “Tình không tuổi và xuân không ngày tháng” Xuân Diệu đã từng nói: “Đời không ân ái, đời vô vị? Kiếp sống không yêu, kiếp sống thừa”. Không biết có trên thế giới có bao nhiêu người đồng tình với ông nhưng có điều từ thuở nao cho đến giờ thì con người vẫn sống, vẫn yêu với tất cả đam mê của ái tình như thế! Khẳng định thêm điều đó một lần nữa khi đọc thơ Trần Dzạ Lữ!

Khép lại bài thơ bằng một cảm giác “cuồng say mênh mang” là cảm giác lâng lâng, vô tận của hạnh phúc ngọt ngào với khoảnh khắc mãi sẽ là kỷ niệm không thể quên. “Một sát na của trần thế” là đủ bằng cả “thiên thu” nơi “địa đàng”.

“Cuồng say ta mang mang

Cõng em qua dâu bể

Một sát na trần thế

Là thiên thu địa đàng...”

Ai yêu thì cũng muốn sống bên nhau mãi mãi. Nhưng không phải tình yêu nào cũng đi đến cuối con đường hạnh phúc. Vì lý do khách quan hay chủ quan mà tình yêu không là vĩnh viến. Có người nói rằng: “không có tình yêu vĩnh cữu mà chỉ có những giây phút vĩnh cữu của tình yêu”. Điều đó có thể đúng với người này này mà không đúng với người khác. Tuy nhiên điều chắc chắn là những phút giây hạnh phúc bên nhau sẽ là khoảnh khắc đi vào vĩnh cữu.

Với cảm hứng trữ tình, lãng mạn, thi ý ngọt ngào và đầy tình yêu đời, yêu cuộc sống thiết tha. Bài thơ không hề nói đến tuổi tác và nhan sắc nhưng chẳng cần gì khi hai tâm hồn hòa điệu. Chỉ vậy thôi là chứa đủ những dịu ngọt đắm say. Giọng thơ lôi cuốn. Bằng những biện pháp nghệ thuật tu từ: ẩn dụ, so sánh, ví von… rất gợi cảm.. Nhịp điệu câu thơ ngắn, gấp gáp như nhịp thở đúng tâm trạng hồi hộp, choáng ngợp của tình yêu đã tạo nên nét rất riêng, rất độc đáo của một bài thơ tình lãng mạn.

Có thể nói đây là một bài thơ ca ngợi vẻ đẹp của tình yêu mà cụ thể bằng nụ hôn đã làm cho tình yêu thăng hoa. Thi nhân bộc bạch một cách chân thành niềm hạnh phúc vô biên khi yêu và được yêu. Bài thơ tả ít, gợi nhiều đem đến cho người đọc trường liên tưởng thi vị.Vẻ đẹp của ngôn từ: chính xác, hình tượng tạo nên một hệ thống thi liệu và ngôn ngữ văn chương, làm nên sắc điệu thẩm mỹ của bài thơ từ cách nói mộc mạc, bình dị mà hồn nhiên đáng yêu!

 “Thơ ca là sự chắt lọc của tâm hồn, là tình yêu và mơ ước”. Người làm thơ đòi hỏi một cuộc sống tinh thần phong phú, năng lực tưởng tượng và biểu đạt dồi dào. Tôi có cảm giác là những hình ảnh và âm thanh của tình yêu, cuộc sống tự nhiên tràn vào thơ Trần Dzạ Lữ, tạo nên những dòng tâm tư đầy sức sống trẻ trung và tươi mới, qua cảm quan nghệ thuật của hồn thơ đắm say và lãng mạn! Tất cả toát lên chất tài hoa phong tình của hồn thơ Trần Dzạ Lữ.

Huế, ngày 15/7/2019

Hoàng Thị Bích Hà