Hình ảnh mẹ - Hình ảnh điển hình của người phụ nữ Việt Nam trong bài thơ "Lá rụng" của Vũ Hùng - Phan Thị Thoan

LÁ RỤNG

 

Ra giêng lá mận rụng nhiều,

Bâng khuâng nhớ mẹ khăn điều vắt vai,

Miếng trầu bỏm bẻm miệng nhai,

Còng lưng tay quét sớm mai góc vườn.

 

Thân cò một nắng hai sương,

Mỏi chân Phú Thọ, bụi đường An Khê...

Một đời lam lũ chân quê,

Cho con chữ nghĩa đẹp nghề mai sau...

 

Mẹ đi 

Còn đó hàng cau,

Và nguyên cả một giàn trầu góc sân, 

Hoa cau trỗ biết bao lần,

Trầu xanh mấy lượt vàng dần, hắt hiu...

 

Ra giêng lá mận rụng nhiều,

Còn đâu dáng mẹ khăn điều vắt vai,

Còn đâu tiếng chổi sớm mai,

Còn đâu đống lá ủ hoai góc vườn.

 

Quặn lòng 

thắp một nén hương!

VŨ HÙNG 

 

Đã lâu, trên các trang mạng, tôi đã đọc rất nhiều bài thơ viết về mẹ nhưng ấn tượng nhất , để lại cảm xúc mạnh mẽ nhất trong tôi là bài thơ Lá Rụng của anh Vũ Hùng.   

Với lối viết truyền thống về mẹ đó là sử dụng thể thơ lục bát.Lời thơ dung dị, mộc mạc nhưng ấn tượng vô cùng với hình ảnh của Mẹ. Cảm xúc của người viết như một mạch chảy, không tô vẽ câu từ, không uốn nắn sáo ngữ... Mẹ hiện lên thân thương đến đau buốt cả trái tim:

“ra giêng lá mận rụng nhiều

Bâng khuâng nhớ mẹ khăn điều vắt vai”

Mẹ đấy, giản dị vô cùng như vừa mới đâu đây, cái dáng lưng còng với chíếc khăn vuông vắt vai lau mồ hôi...

 Miếng trầu bỏm bẻm miệng nhai

Còng lưng tay quét sớm mai góc vườn”

Thật là nao lòng khi đứng giữa cảnh vật thân quen nhưng người thương yêu không còn nữa, lại vẫn như nghe vẳng về tiếng chổi Mẹ quét. Đứng giữa kỷ niệm, gió xạc xào thổi những chiếc lá  bay tới bay lui... như tiếng chổi Mẹ quét đâu đây, như dáng Mẹ đâu đây với chiếc khăn điều vắt vai lau mồ hôi ướt đẫm. Mẹ ngẩng lên nhìn con khi con gọi Mẹ, mỉm miệng cười vẫn bỏm bẻm nhai trầu...

Nối tiếp với hình ảnh khăn điều vắt vai quét lá góc vườn là hình ảnh Mẹ xa hơn... ngày xưa ấy, ngày mà Mẹ thân yếu vai gầy vẫn sớm tối bụi đường vất vả kiếm từng đồng bạc khó nhọc để nuôi con. Với mục đích và khát vọng rõ ràng và cao cả, luôn luôn thúc đẩy tiếp thêm nghị lực như bao người mẹ trên đời:

 

Thân cò một nắng hai sương,

Mỏi chân Phú Thọ, bụi đường An Khê...

Một đời lam lũ chân quê,

Cho con chữ nghĩa đẹp nghề mai sau...

Đọc bốn câu thơ này ta hình dung một người đàn bà có ý chí mạnh mẽ, lam lũ và cần cù chịu khó.Hết vụ mùa đồng áng lại tất tả nhảy lên những chuyến xe đò xuôi ngược để buôn bán kiếm tiền.

Chắc chắn trên những chuyến đi này, chiếc khăn điều cũng không rời xa mẹ. Lúc này chiếc khăn điều không vắt vai mà là vấn tóc mẹ!

Khăn điều người ta vắt vai phong lưu là thế (Nhớ ai  gấm đãy khăn điều vắt vai - ca dao) nhưng khăn điều của mẹ lại để lau mồ hôi, để vấn tóc, để gói những miếng quà quê sau buổi chợ cho các con của mình!

Khi các con đã lớn khôn, đã có tương lai thì mẹ cũng già yếu. Chiếc khăn điều không còn lam lũ như đời mẹ mà nó được vắt lên vai Mẹ, Mẹ cũng đã già, không còn tóc để vấn khăn! - Đó cũng là hình ảnh sau cùng mẹ để lại!

Kỷ niệm về mẹ quá nhiều, ùa về khi ta đi vào vùng kỷ niệm. Nhìn quanh nơi nào cũng là Mẹ, của Me, có mẹ...

Mẹ đi 

Còn đó hàng cau,

Và nguyên cả một giàn trầu góc sân, 

Hoa cau trỗ biết bao lần,

Trầu xanh mấy lượt vàng dần, hắt hiu...

   

Bài thơ để lại ấn tượng mạnh trong ta khi cuối bài thơ, tạm dừng dòng hoài niệm là hình ảnh Mẹ được nhắc lại

Ra giêng lá mận rụng nhiều,

Còn đâu dáng mẹ khăn điều vắt vai,

Còn đâu tiếng chổi sớm mai,

Còn đâu đống lá ủ hoai góc vườn. 

Trĩu nặng lòng, nước mắt rưng rưng khi nhớ về mẹ,nơi đây con lớn lên, mẹ đã chắp cánh cho con bay xa bay cao, nay trở về không còn mẹ. Trong con chỉ còn là ký ức, ký ức đẹp, êm đềm... Ra giêng... giữa buổi thanh minh, khi cuộc sống xô bồ ngoài kia tạm lắng, lòng con cũng cảm thấy bình yên và khi bình yên con lại nhớ về Mẹ. Hình ảnh mẹ là thường trực trong con nhưng nó cồn cào hơn,da diết hơn... khi tiết trời thay đổi, vũ trụ vươn mình thay mới, những âm thanh và hình ảnh quen thuộc thân thương mang đậm hình bóng mẹ. Nhớ Mẹ đến quặn lòng!

Chợt liên tưởng đến hình ảnh mẹ ở những cách nhìn khác của những góc đời khác. Mẹ trong thơ Vũ Hùng là hiện thân cho hình ảnh người phụ nữ Việt Nam chịu thương chịu khó. Suốt đời lam lũ, vất vả hi sinh vì chồng vì con mà quên đi hạnh phúc bản thân. Nếu sự hi sinh được nhớ đến và được đền đáp thì tuổi xuân cũng đã trôi qua từ lâu lắm và trôi qua mất rồi...

 

"Quặn lòng 

thắp một nén hương..."

Xin cám ơn anh Vũ Hùng!

Bà Rịa, 24.03.2023

  Phan Thị Thoan