Xưa có quan Học Hiệu được bổ về trường nọ để trông coi việc
học hành của sĩ tử. Ông này có bệnh tự cao. Lời nói ban ra thì cấm cãi, cứ đó
mà làm. Ai lạng quạng quở liền, tái phạm sẽ không được yên: nhẹ đem ra cảnh cáo
trước đồng nghiệp, nặng đổi đi xa. Khiến ai nấy sợ sệt. Lúc đầu êm ấm, chẳng có
vị giáo học nào dám phàn nàn quan ta. Được thế đặng trớn, ông bày ra nhiều chuyện
bực mình bắt mọi người phải làm theo. Thế là có tiếng xầm xì, lần hồi thấu tai
quan ta. Tức tối không nguôi, ông quyết dẹp tan cái lũ hỗn hào.
Sau nhiều đêm suy tính, quan cho dán ngay một tờ giấy lớn
nơi giải lao với nội dung như sau:
"Cây có gốc có ngọn, người có lớn có nhỏ. Cùng sống một
nhà phải có tôn ti thượng hạ, nơi công sở cũng không ngoài lẽ ấy.
Từ khi ta về cai quản nơi đây, đã làm nhiều việc có ích, tỉ
như học trò đỗ nhiều, trường lớp nề nếp. Là vì ai? Có phải ta lo cho con em nơi
đây có sự học thuật viên mãn, không thua kém bất kỳ địa phương nào? Vậy mà có
người xấu miệng bày điều nói quấy, làm hại uy tín của ta. Thấy ta không nói thì
càng làm tới. Còn ra kỷ cương gì nữa?
Nhằm chấn chỉnh những điều sai trái ấy, kể từ nay ta ra huấn
thị:
1/ Không tùy tiện nhận xét hay đánh giá ta ở nơi hàng quán.
2/ Không tụ tập, kết bè nói xấu ta.
Huấn thị này thực thi tức khắc, ai bất tuân thì đừng có
trách."
Thoạt đầu không vị giáo học nào dám hó hé gì cả. Nhưng ấm ức
mà để trong lòng hoài sao được? Thế là bổn cũ soạn lại, chỗ này chỗ nọ lai rai
có tiếng xì xầm về ngài quan Học Hiệu, chê nhiều hơn khen. Thấu tai, ông giận
xanh mặt. Bọn này quá lắm, coi ta chẳng ra gì ráo, phải lôi vài đứa đem xử làm
gương, nếu không còn đâu là cái kỷ cương? Thế rồi quan ta cho người thân tín
theo dõi những thầy khả nghi, họ mà nói xấu thì về méc lại, nhớ ghi chép đầy đủ:
Nói gì? Ở đâu? Với ai? Lúc nào? v.v…
Chỉ vài bữa sau một thầy bị mời. Quan Học Hiệu chuẩn bị sẵn
vẻ mặt hầm hầm, hất hàm hỏi:
- Ngày mùng 9 tháng 9 rồi, ông nói xấu gì tôi trong đám cưới?
- Thưa… tôi có nói xấu gì đâu!
Quan Học Hiệu cười gằn:
- Không nói xấu? Chớ nói những gì? Đừng tưởng tôi không biết.
Liệu hồn!
- Thưa… tôi chỉ nói ông hách dịch thôi.
Quan ta đùng đùng nổi giận, hét:
- Sao dám nói tôi hách dịch?
- Thưa… tại tôi thấy ông thường hay nạt nộ. Ai nói nghịch ý
thì muốn ăn tươi nuốt sống!
Quan Học Hiệu đấm tay xuống bàn cái rầm, nói to:
- Ông đọc cho tôi nghe hai điều huấn thị vừa ban!
Vị giáo học chẫm rãi đọc lại y chang như trả bài. Quan hất
hàm:
- Ông đã phạm điều 1, còn chối nữa chưa?
- Thưa… điều 1 chỉ cấm ở nơi hàng quán, còn tôi nói về ông
là ở đám cưới mà! Lại nữa, nhận xét của tôi trùng hợp với ý của nhiều đồng nghiệp
khác, đâu thể gọi là tùy tiện?
Quan Học Hiệu chưng hửng, biết gặp tay ngang, nếu đôi co sẽ
không có lợi. Bèn dục hưỡn cầu mưu:
- Ông về viết ngay bản tường trình, ngày mai gởi cho tôi!
Khi vị giáo học khuất lưng, quan ta đấm ngực trách mình sơ
suất văn tự, để vuột tội một tay ươn ngạnh.
Chợt đâu có người chạy tới cho hay mới nghe có kẻ nói xấu
quan nữa. Sẵn đang bực mình liền cho đòi ngay. Nghi can vừa bước vào quan không
bảo ngồi, nạt liền:
- Lúc đi đưa đám, nói xấu ta những gì?
- Thưa… chỉ nói ông quan liêu thôi.
Quan giận đùng đùng, hét to:
- Ông đã phạm điều 2 trong huấn thị rồi nghen!
Vị giáo học cãi:
- Thưa… tôi đâu có phạm điều 2?
Quan vỗ bàn:
- Còn lẻo mép? Không tụ tập nói xấu? Hỏng lẽ nói với mồ mả ở
nghĩa trang?
- Thưa… đám ma nào mà chẳng người đưa? Sao gọi là tụ tập?
Quan cứng họng, nói như thét:
- Ông đừng già mồm, về viết tường trình mai nộp!
- Dạ!
Đêm đó quan Học Hiệu trằn trọc mãi. Đã ra huấn thị rành rành
mà tụi nó còn cãi bướng, bọn này không trị không xong. Nhưng nó nói cũng có lý,
tại ta thảo văn tự không rành rẻ, giờ làm lớn chuyện thiên hạ họ cười. Ông ra
ngồi nơi phòng khách, trầm ngâm nghe côn trùng rên rỉ rồi ngủ thiếp lúc nào
không hay. Trong chiêm bao thấy một ông Tiên râu tóc bạc phơ ân cần hỏi:
- Sao ngươi buồn?
- Thưa… có nhiều người nói tôi "hách dịch và quan
liêu"!
Tiên vuốt râu cười ha hả hỏi tiếp:
- Hồi nhỏ ngươi có nghe kể chuyện ma không?
- Thưa có.
- Ngươi sợ không?
- Thưa sợ.
- Bây giờ còn sợ không?
- Thưa không.
- Sao vậy?
- Thưa, Phật dạy trên đời không có ma.
Tiên ông vuốt râu hồi lâu mới hỏi:
- Người ta nói ngươi "hách dịch và quan liêu", có
sợ không?
- Thưa có.
- Sợ lời nói của họ hay sợ mình "hách dịch, quan
liêu"?
- Thưa… sợ lời nói.
Tiên cười:
- Lời nói gió thoảng mây bay, không đáng sợ. Hãy sợ cái
"quan liêu, hách dịch" kia kìa! Cái đáng sợ thì ngươi không sợ, cái
không đáng sợ mà lại đi sợ. Tốt nhứt hãy xua con ma "hách dịch và quan
liêu" ra khỏi trí - ý của ngươi, tự khắc sẽ đứng trên sợ hãi!
Nói xong Tiên dùng phất trần đánh vào đầu quan một phát rồi
biến mất. Có bàn tay ai đó đặt lên vai, giựt mình tỉnh dậy thấy vợ dịu dàng
khoác áo cho mình. Hốt nhiên quan ngộ ra những lời Tiên nói, nắm tay bà xã vô
buồng ngon giấc. Hôm sau tự tay gỡ bỏ cái tờ huấn thị chết tiệt!
LONG KHÁNH
Comments[ 0 ]
Đăng nhận xét