Mung lung mối nối nhịp cầu - tản văn Nguyễn Quang Hòa

Dòng trôi mãi mãi là dòng trôi theo dòng không duy là những góc thương hồ, mà còn là những góc ngược xuôi, đôi khi chỉ vụn vằn, nhưng trong chừng mực nào đó đã làm nên những góc nhớ. Mà còn nữa ơ kia với lao xao những góc đợi, những góc chờ. Bồn chồn với ngong ngóng, rồi sắc se sao lạ hôm nay lại bặt chuyến đò ngang, không khéo nhỏ lại trể mất khi trống trường nhịp ba, sang sông lụy đò là thế ư.

Kỳ nghen, mà trách nhỏ cũng đâu được, nhỏ ở biệt ngọn Xẻo Tre, mãi là góc nhớ của một thời đi học. Góc nuôi chữ của thuở trường làng là vậy đó. Nhưng sau này được ra học chợ lại có những góc lao xao thời đi học. Mãi day dứt đến khắc khoải với một thuở mấy đứa dây dưa dưới nắng lụa  trên “đường anh đường em”, những cánh áo dài không bồng gió, chỉ  phơ phất làm nên dáng thơ ở những đứa học trò con gái.

Con đường chỉ nho nhỏ, không đủ lớn để nói là con đường của phố chợ, nhưng cũng không quá nhỏ để chật chội. Con đường, của thời ấy, đố ai không ấm lòng với cảm xúc gần gũi, nhất là ngẩu nhiên đi cùng đứa con trai cùng thời đi học.

  Mấy đứa như ai cũng muốn thả bộ, thiệt ra, thuở ấy có mấy đứa đâu có được chiếc xe đạp. Như cơ cầu, đăm thú vị, thả bộ để đủ thời khắc mà tản mạn với bến nước dòng sông. Dòng kinh nho nhỏ nhưng luôn ngầu đục phù sa, tự dưng có ý nghĩ tản mạn với màu bông lục bình như tím thẩm hơn, thiệt tình hổng hiểu có là thực không màu tím trở nên thẩm tím từ  vương víu ở nguồn phù sa. Thêm mông lung với màu xanh liệt sắc lông ở con bói cá, đậu im miết làm gì không biết, khi dòng trôi vẫn trôi, dòng nước chưa cạn thì  tìm đâu ra con cá mắc cạn.

Cớ gì không biết, ngày ấy cứ bâng quơ với dáng áo ở mấy chị. Mấy chị nhẹ nhàng đi, dáng áo vẫn như bồng bềnh, hay tại từ nhịp guốc mộc. Thiệt tình không biết thiệt. Chợt nhớ góc thơ của nhà thơ Quế hương “ Guốc khua nhỏ nhẹ đường thao thức / Trưa bỗng dịu dàng nắng thủy tinh .” Đọc thơ, tự dưng có cảm xúc mung lung hoài nhớ về một thời xa lắc. Nguyên cớ như ở đó, kia kìa ở một góc sân,  hai chị to nhỏ gì với nhau, thêm nữa, một chị vội quơ tay bắt con bướm vô tình đậu lên tóc bạn. Hai người lại to nhỏ gì nhau, làm sao biết. Hai chị cười, ánh cười trong veo thời tuổi ngọc. Hai người men theo lối cỏ, làm gì hử, một chị cúi nhặt những cánh hoa, hoa như vừa rơi, sắc còn thắm. Nhặt đâu đôi ba cánh gì đó, chợt chị ngó ngoái về phía bạn. Hai chị cùng gật đầu, như ưng lòng.

Tiếng kẻng, lại đến giờ vào lớp. Gặp hai chị ở hành lang, thắc mắc, không dằn được, nên hỏi. Hai người cùng cười. Tự dưng một chị dí nhẹ đầu mình, khờ ơi, rõ khờ. Khờ đâu có gì lạ với tuổi học trò đâu. Ngu ngơ nghĩ, chỉ là trò nghịch ở hai chị với tuổi học trò. Nhưng nhìn sâu ánh mắt hai chị, như họ đang chìm trong sâu lắng suy tư. Hỏi hai chị. Sao vậy. Một chị lại khỏ đầu. Ngóc.

Thắc mắc, đem chuyện hởi Tú. Tú cũng ngẩn ngơ. Như Tú chực nhớ, vô tình thôi thấy chị mình dỡ trang vở cũ. Ánh mắt chị đột nhiên vui, nét cười sâu lắng. Tò mò, vốn tính ở con nít, lén dỡ tập chị, phải phép hay không ở ngày ấy đau biết. Nghe Tú, Huy thêm vu vơ như không ai không có một thời đi học, dù dài hay ngắn vẫn có những buồn vui đủ để làm nên một ký ức. Và rồi bất chợt, một lúc nào đó, vô tình dỡ lại trang vở cũ, những dòng mực tím như nhúng nhảy làm vỡ òa miền ký ức buồn vui một thời.

Thời vu vơ góc trường tỉnh là vậy, nhưng lại đủ làm nên góc ký ức để hoài nhớ và sẽ còn mãi khi đi vào tâm thức.

Quen nhau cả một thời tuổi thơ, và mãi còn đó với những nhớ nhớ quên quên. Huy thích nghịch đất, Hà lạ sợ lấm lem, vô tình có một khoảng cách ở hai đứa. Nhưng khi Huy nắn xong con tu hú đất, Huy thổi, tiếng tu hú tu hú nghe mà mắc cười, thế là lại xề xòa. Hà thầm nghĩ, dẫu y như hay không y tiếng tu hú , có sao đâu, ít nhiều gì cũng vương hương đồng gió nội, khắc khe với người ta mà chi, được gì hử. Thử đi, ai đó về một lần với nội đồng, mình tin không dễ không chạnh lòng với dặc dìu ca dao, nghe đi để rồi bất chợt mà khắc khoải với nao nao, trong chừng mực nào đó sẽ se lòng với kiếp bạc đời người…“Ai ơi về với Tháp Mười/Cá tôm sẳn bắt lúa trời sẳn ăn…Tháp Mười  nước mặn đồng chua/Nửa mùa nắng cháy nửa mùa nước dâng.”

Như cảnh tình nghèo, con người dễ gần nhau. Hà còn đó mẹ, người mẹ còn lại với nửa chừng duyên, nét lãng đãng của một thời duyên dễ chừng làm mụ mị không ít người dưng. Như ở đó có người đàn ông hàng xóm, người đàn ông với đằng đẳng cũng với một thời lẻ bóng khi người đàn bà bấu víu cơ cực của một thời vội thỏng tay buông đời. Như mẹ không treo giá, như với mẹ khi người đàn ông của đời mẹ ra đi quá sớm, và như cha đi mang theo luôn cái một nửa của mẹ nên mẹ đăm bẽ bàng se thắt với lẽ vô thường. Như với mẹ một lần tình chồng nghĩa vợ nghĩa con là đủ.

Tuy đôi lúc bất chợt gặp mẹ thở dài khi bắt gặp đứa nhỏ con người dưng một mình tắm ở bến nước. Do vậy, nên Hà rất thương mẹ, nghĩ nếu để mẹ một mình với mỗi bửa ăn, chắc mẹ sẽ buồn cho mà coi, đâu nở.

Thêm nữa, mẹ trót như dòng nước lạc nguồn lấy chồng xa  xứ để bất chợt quắt quay cùng nỗi nhớ, nhớ một thuở sông Bồ, lặng chiều vẫn còn đón đợi vớt nào chạt nào nhánh đổ về từ thượng nguồn, vụn vằn  vậy cũng đủ lửa cho góc lửa bếp với muộn chiều. Nhớ rồi lóng ngóng, tiu nghỉu buồn rồi ngẫm ngợi, chiều cũng sẫm rồi sao mẹ chưa về, niêu cơm chiều đã chín từ lâu. Thương mẹ một đời trót đa đoan nên đa mang lúc nào không hay, đa mang đến buông bỏ đi thời thiếu nữ, giờ còn lại với mẹ là gì, là dấu chân chim đuôi mắt, nhìn mà buồn nẫu ruột.

Với Huy, nhà cũng chỉ mủn ruộng, nên cha Huy thường đi dần công trả công. Dẫu có đó bờ nương, luống rẩy cũng nhẹ bớt đi phần nào nỗi canh cánh miếng ăn. Nhưng với cha Huy như luôn dằng dặc với day dứt, trót một đời hẫng chữ nên khổ trăm bề, mãi ngẫm ngợi chẳng lẽ lại để con lâm lại cảnh khổ. Bằng giá nào cũng ráng nuôi được con chữ cho con.

Mùa tháng 5, mùa cải trổ ngồng, dáng đồng chiều tự dưng lãng đãng với sắc bướm bên vàng mơ hoa cải. Dẫu muộn chiều, hai cha con không ai muốn về, nán bắt thêm vài ba con sâu, được con nào đở con nấy. Miệt quê thường lắm những vụn vặt như vậy nhưng lại là góc nhớ với người dưng khi bất chợt thấy. Hai đứa không đứa nào nói cho nhau dự tính của mình. Nhưng lại có trùng hợp thú vị, bất ngờ chưng hửng với Huy, khiến Huy ngỡ ngàng khi nhỏ Hà đưa Huy coi đơn xin tuyển vào Đại học Nông nghiệp.

Huy đi nhớ rủ mình, đừng quên nghen, quên là giận đó. Huy lại bất ngờ sao nhỏ nhậy bén dữ, cách gì nhỏ biết mình dự thi vào Nông Lâm.  Lúc đầu mình định xin thi bách khoa ở Thành phố, nghĩ hời hợt sau khi tốt nghiệp dễ có việc làm. Suy đi nghĩ lại, vô tâm lại gây khó cho cha, dẫu cật lật với một nắng hai sương cũng chắc gì cha kham nổi học phí với đằng đẳng thời khắc nơi thành phố.

Vốn con nhà nông, hơn nữa nếp sống vốn  thuần nông, nước nhà cũng vươn lên cũng từ văn minh lúa nước. Lời dạy Bác còn đó, Bác luôn quan tâm với nông nghiệp…”Nhà nước phải xây dựng một nền nông nghiệp toàn diện. Cần có sự tương quan nông nghiệp và các lãnh vực khác của xã hội. Bác khuyến khích trồng cây gây rừng, để mất rừng là mất đi nguồn  nước ….”

Hai đứa mãi tính tới tính lui, lúc đầu Huy tính nợp đơn thi ở An Giang, khi mãi mơ hồ với bất chợt Chăm Pa, nét thầm duyên ai đó với khăn Pưm, đăm khắc khoải với vướng vương mùa Rija Nagar-mùa Kate, qua ca khúc của Trân Tiến. Nhưng nơi đâu cũng hương đồng gió nội. Khi Đồng Tháp vẫn có đó lãng đãng với Mùa Chim Sếu. Sếu với người Nam Bộ là loài chim thiêng, còn gọi là Hồng Hạc. Hơn nữa, Vườn Quốc Gia Tràm Chim còn là vùng sinh thái đặc thù, còn giữ tính đặc trưng vùng ngập nước Ramsar.

Chờ phà lâu đăm sốt ruột. Bâng quơ dòng trôi vẫn ngầu đục phù sa đó thôi, chơt nhớ  thời ngu ngơ, thỏ thẻ hỏi bà, sao nước mãi đùng đục thế bà. Bà mĩm cười rồi đưa tay xoa đầu, như ý bà hầu như tuổi tre nào cũng ngây thơ như vậy. Như con thấy đó, nhờ cái đùng đục mà chúng ta có được hạt ăn, nước mình vốn là nước thuần nông vươn lên từ văn minh lúa nước, cũng nhờ cái đùng đục mà mình dôi ra hạt ăn, có dư nên chia sớt cho người khác. Chắc con không biết đâu, nước ta cũng chật vật lắm với một thời hẫng hạt, chừ giờ thì dư hạt đem bán cho người. Hoài nhớ rồi rưng rức, té ra một sương hai nắng cũng làm nên cơ ngơi.  Giờ thì bà đâu còn nữa, chỉ còn mẹ, Hà chỉ phụ mẹ ở mỗi dịp hè. Nhìn mẹ nặng gánh lo toan mà xót. Mẹ đeo đẳng chợ không chỉ ở mùa nắng hạ hanh hao mà còn cả với thời khắc se lạnh của mùa chướng. Mà miền Nam chỉ với hai mùa mưa nắng, thiếu sắc thu vàng, nhưng vẫn thoáng có đó heo may, chỉ chừng ấy thôi để đứa con gái mẹ có cớ khoe duyên với cánh áo khoát màu tím hoa cà. Như người mẹ sớm nhận ra con gái mẹ vốn dễ mềm lòng với cảnh sắc thắm đẩm hồn thiêng sông núi, nên mẹ có ý tùy con cho lựa chọn của con. Nhìn mẹ với gần nửa đời tần tảo cùng góc áo cơm. Hà không đành lòng dẫu muốn bước vào ngưởng khoa nhân văn. Nhưng đâu thể được, với ngần ấy thời khắc ở ngưởng đại học nhân văn ở Thành phố là ngần ấy thời khắc gian khó cho mẹ ở góc quê nhà. Còn đó góc nhớ, nhớ mãi tận bây giờ, ngày con mẹ được ra học trường chợ, đáng ra cha mẹ vui không hết vậy mà hai người lại khóc. Sau vỡ lẽ, con người buồn cũng khóc, vui cũng khóc. Như phần cốt lỏi là từ nỗi thắt lòng với tiếng biếm nhẻ ở người dưng.  “ Ai đời buôn tiền, buôn bạc không buôn mà đi buôn chi cái chữ cho nó khổ.”

  Cha mẹ nghèo, đâu có của gia phả đâu mà dành để cho con. Hơn nữa, một thời dẫu giờ xa lơ xa lắc vẫn cứ là nỗi đâu đắng lòng, trót nghèo cái chữ thành thử nghèo theo cái ăn. Nhớ lần mẹ rưng rưng như khi nhìn thấy con mình sao cứ lấn cấn chắt chiu với con cá đồng mẹ mang ra từ đồng. Ráng cực chút nghen. Và cũng từ thời khắc này Hà nghiêng hẳn  về góc học với nặng lòng cùng  bên nước hồn sông. Học ở Cao Lãnh chỉ lụy mỗi con đò.

  Dẫu cứ mơ hồ và day dứt với mung lung về một Sa Pa mù sương, nơi với lưng chừng đèo giăng giăng mây núi. Nơi với những mái nhà cheo leo lưng chùng đèo. Nơi cứ còn đó nếp ruộng từ bao đời, ruộng bậc thang, nửa hoang sơ, nửa mềm mộc, thêm mông lung “ con đường lúa” sau mùa gặt mênh mênh man man dáng thổ cẩm phơi thóc dưới chân đèo. Và kia nữa một Hà Giang với lưng chừng mây, nơi mãi còn đó góc chợ tình Khau Vai Mèo Vạt với lời hứa bên ánh lửa, dẫu không thành được đôi lứa. Vẫn mãi còn đó góc chợ tình ngày xa cũ, vợ đi tìm bạn vợ, chồng đi tìm bạn chồng,  vô tư giữa hoang sơ.

  Đò tách bến, thời khắc vẫn thầm lặng trôi, nhìn dòng trôi lại bồi hồi với màu tim tìm của hoa lục bình, bất chợt nhớ góc bến nước, nước mụa cạn, đâu có con cá mắc cạn nào đâu, vậy mà con bói cá màu xanh liệt đậu chi miết hổng biết. Tánh tò mò, nên cũng muốn biết dòng đời của một bến đợi bến đưa khách sang sông. Qua các cụ, giờ Cao Lãnh đã có nhịp cầu, giờ cũng là tời khắc chia tay  bến phà trăm năm tuổi, bến phà hoàn thành "sứ mệnh lịch sử", ở xứ hoa sen Hồng.

  Nhịp cầu như nhịp nối làm nên mối ràng buộc lịch sử cho quy trình phát triển của một vùng miền, tính tất yếu hữu cơ của tồn tại. Cầu Cao Lãnh là cây cầu thứ 2 bắc qua sông Tiền sau cầu Mỹ Thuận và cách cầu này khoảng 35 km về phía thượng lưu. Công trình được khởi công vào tháng 10/2013, dự kiến hoàn thành sau 4 năm với tổng mức đầu tư 145 triệu USD (hơn 3.000 tỷ đồng. Cầu Cao Lãnh là cây cầu dây văng được xây dựng bắc qua sông Tiền, nối liền thành phố Cao Lãnh và huyện Lấp Vò của tỉnh Đồng Tháp. Cầu Cao Lãnh cách bến phà Cao Lãnh khoảng 0,8 km về phía hạ lưu sông Tiền và cách cầu Mỹ Thuận 35 km về phía thượng lưu sông.

Cầu Cao Lãnh cùng với cầu Vàm Cống là hai cây cầu trọng điểm nằm trong Dự án giao thông kết nối trung tâm Đồng bằng sông Cửu Long. Theo thiết kế, cầu có chiều dài 2.015 m, rộng 24,5 m cho bốn làn xe cơ giới và hai làn xe thô sơ, với chiều cao trụ tháp bê tông cao 123 m và nhịp chính dài 350 m, vận tốc cho phép 80 km/h. Hai trụ tháp chữ H của cầu Cao Lãnh tượng trưng cho sự kết nối giữa hai nước Việt Nam và Úc khi xây cầu. Nhà thầu xây dựng cầu là Cuu Long CIPM,CRBC và Vinaconex E&C. Ngoài hệ thống đèn chiếu sáng trên cầu, nhà thầu còn lắp đạt hệ thống đèn mỹ thuật cho các dây văng.

Nguyễn Quang Hòa